سازههای آبی تاریخی شوشتر مجموعهای به هم پیوسته از پلها، بندها، آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار میکنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهرهگیری بیشتر از آب ساخته شدهاند.
نهر گرگر (رودخانه دست کند گرگر) مربوط به دوره هخامنشی است و در شمال شهر شوشتر، در محل بند میزان از شاخه اصلی رودخانه کارون جدا شده و در روستای بندقیر در جنوب شوشتر مجددا به رود کارون می پیوندد. این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۹۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این نهر (رودخانه دست کند) به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید. برخی از اجزای نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو در مسیر این رودخانه دست کند قرار دارند و عبارتند از:
بند میزان
پل بند گرگر
مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
بند برج عیار و نیایشگاه صابئین
بند ماهی بازان شوشتر (بند خداآفرین)
ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﭘﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ
ﭘﻞ ﺳﻨﮓ ﻭ ﺳﺎﺭﻭﺝ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 1700 ﺳﺎﻝ ﻗﺪﻣﺖ
ﺩﺍﺭﺩ ...
ﺍﻳﻦ ﭘﻞ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ، ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺷﺎﭘﻮﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺷﺎﻫﭙﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻩ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ
ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﻤﺎﺭﺍﻥ ﺭﻭﻣﻲ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎ 19 ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ
ﺑﻨﺎ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻩ ﻫﺎﯼ ﺷﺎﻫﻜﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ...
ﺍﻳﻦ ﭘﻞ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺯﻣﻴﻦ
ﺍﺳﺖ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ 9 ﺷﻬﺮ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﯾﮏ ﺗﻤﺪﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﺳﻨﮓ ﻭ ﺳﺎﺭﻭﺝ، ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﺑﺎﺩﻭﺍﻡ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﺗﺠﺎﺭﺕ
ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮐﻬﻦ ﻭ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﻋﺒﻮﺭ ﻟﺸﮑﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﻧﻘﺎﻁ
ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ...
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﻞ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﺩﻭﺍﻡ ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮﯼ ﺍﺯ
ﺳﻮﯼ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻭ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﭘﻞ
ﺷﺎﭘﻮﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮﺩ ...